Jan Matejko jest chyba najbardziej rozpoznawalnym, polskim malarzem, którego dzieła znają niemal wszyscy Polacy. Artysta tworzył głównie monumentalne kompozycje w duchu historycznym. Pokazywał dzieje naszego kraju – jego świetlane momenty i traumatyczne sytuacje.
Choć Zawieszenie dzwonu Zygmunta nie jest najbardziej spektakularnym dziełem, to wciąż zajmuje ważne miejsce w twórczości artysty. Warto o nim wspomnieć, choćby ze względu na fakt, że w tym roku minęła 500-rocznica przedstawionego na obrazie wydarzenia.
Zawieszenie dzwonu Zygmunta – wspaniała uroczystość i monumentalne dzieło malarskie
Obraz został namalowany przez krakowskiego artystę w 1874 roku. Datę i sygnaturę można odczytać na sercu dzwonu. Dzieło znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Przedstawia wydarzenie, które rozegrało się na Wzgórzu Wawelskim w 1521 roku.
Po prawej stronie kompozycji widzimy tytułowy dzwon, wyciągany z formy odlewniczej przez grupę ludwisarzy. Z lewej strony tej scenie przygląda się fundator, król Zygmunt Stary, jego małżonka, królowa Bona oraz cały dwór.
Autor połączył zatem dwa wydarzenia w jedno, tworząc zamiast realistycznego zdarzenia historię, przedstawiającą ważny moment pod względem symbolicznym dla polskiego narodu.
Nie tylko połączenie scen – postaci na obrazie Matejki
Co ciekawe, obraz również pod względem przedstawionych postaci nie do końca jest zgodny z realiami historycznymi. Malarz przedstawił na nim bowiem ważne osobistości, które niekoniecznie mogły wziąć udział w ceremonii zawieszenia dzwonu na wieży katedry wawelskiej. Niektórzy w tym czasie już nie żyli. Inni jeszcze nie dotarli do Krakowa. Zabieg ten można zaobserwować też na innych, historycznych płótnach artysty.
Kto pojawia się na płótnie? Widzimy ważnych rajców miejskich, w tym choćby Jana Bonera. Oprócz niego pojawił się również włoski architekt Bartolomeo Berrecci, odpowiedzialny za renesansową przebudowę zamku wawelskiego.
Warto też zauważyć, że Matejko nie omieszkał nadać najważniejszym bohaterom sceny rysów twarzy członków swojej własnej rodziny. Królowa Bona ma rysy Teodory, a do wizerunków dwójki królewskich dzieci – Jadwigi i Zygmunta, pozowało potomstwo malarza – Helena i Jerzy.
Zawieszenie dzwonu Zygmunta – w stronę historii i symboliki
Omawiany obraz nie przedstawia może najistotniejszego wydarzenia z kart polskiej historii. Mimo to ma wielkie znaczenie. Artysta pokazał na nim bowiem moment symboliczny, zawieszenia dzwonu, który pozostawał z Polakami (i wciąż pozostaje) w najtrudniejszych i najradośniejszych momentach, również w czasie rozbicia dzielnicowego i walki o polską państwowość.
Drobiazgowość przedstawienia, szereg rekwizytów i detale strojów, pozwalają zatonąć w tym świecie złotego wieku naszego państwa. Pokazują przeszłość oraz nawiązują do teraźniejszości, w której dzwon Zygmunt wciąż bywa nazywany „sercem Polski”.