Jerzy Nowosielski, „Niewolnice na Morzu Egejskim”, olej na płótnie, 60.x80 cm, Dom Aukcyjny Libra (źródło zdjęcia: artlibra.pl)
Należy do artystów, których nikomu nie trzeba przedstawiać. Chociaż stworzył tysiące znakomitych kobiecych aktów, scenografii teatralnych i pozbawionych perspektywy kompozycji, w pamięci wielu zapisał się jako twórca współczesnych ikon. Jerzy Nowosielski uwielbiał przełamywać konwenanse. Co jeszcze warto o nim wiedzieć?
Sztuka współczesna według Jerzego Nowosielskiego
Ma dużą wyobraźnię, jego malarstwo podobnie jak on sam jest nietuzinkowe. Chociaż większość życia spędził w Krakowie, za swoją ojczyznę uważa Ławrę Poczajowską na Wołyniu. To tam zachwyca się niesamowitymi zestawieniami kolorów, estetyką ruskiej sztuki. Kiedy tworzy swoje pierwsze dzieło, Nowosielski nie przypuszcza, że niebawem będzie sławnym artystą. Proste martwe natury, pejzaże z wiejskimi cerkwiami zachwycają mocnymi odcieniami barw, wyrazistymi konturami przedmiotów to najważniejsze wyznaczniki jego stylu.
Kilka słów o Jerzym Nowosielskim
Urodził się 7 stycznia 1923 roku w Krakowie. Już w dzieciństwie interesuje się swoimi korzeniami, nie mniejszą wagę przywiązuje do tworzenia pierwszych szkiców i rysunków. Ma jeszcze jedną pasję: podróże. Jedzie m.in. do Lwowa, gdzie w Muzeum Ukraińskim podziwia ikony. Płaskie, pozbawione trójwymiarowości prace o głębokich barwach robią na nim duże wrażenie. Wtedy też przekonuje się o istnieniu „życia metafizycznego”. Po powrocie szybko chwyta do ręki pędzel, ale nie od razu tworzy pierwsze inspirowane ruskim malarstwem obrazy.
Jerzy Nowosielski i współczesne malarstwo
Malarza nie fascynują wyłącznie ikony. W wolnych chwilach podziwia czarno – białe reprodukcje współczesnych artystów. Ziarniste zdjęcia niezbyt dobrze oddają wygląd słynnych dzieł sztuki, ale Nowosielski nie zwraca na to uwagi. Chwilowo ma ważniejsze sprawy na głowie. W latach 40. rozpoczyna studia na krakowskim Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego. Fascynuje go wszystko, od Mondraina i Marka Rothko skończywszy na Kantorze i modnych wtedy abstrakcjonistach. Bardziej od detali pochłaniają go skręcone ciała modelek.
Jerzy Nowosielski i wystawa „Dziewięciu”
Znajomi zachęcają go do wystawienia kilku obrazów. Nowosielski waha się krótko. Płaskie kompozycje do złudzenia przypominające ikony o ciepłych, jaskrawych kolorach przyciągają spojrzenia. Na historycznej wystawie „Dziewięciu” nie brakuje uznanych artystów. Obok prac malarza można natknąć się na dzieła Tadeusza Brzozowskiego, Marii Jaremy, Jadwigi Maziarskiej, Erny Rosenstein, Jerzego Skarżyńskiego, Tadeusza Kantora i Jonasza Sterna. Przez jakiś czas Jerzy aktywnie działa w Grupie Młodych Plastyków, jakiś czas później przekształconej w II Grupę Krakowską.
Jerzy Nowosielski i Tadeusz Kantor
Zapytany o to kogo podziwia, Nowosielski od razu udziela odpowiedzi. Taką osobą jest dla niego Kantor. Tworzą podobne, pozbawione perspektywy, czasem przypominające dziecięce rysunki obrazy. Obaj pracują z prawdziwym oddaniem; ukończenie nowego dzieła jest dla nich ważniejsze od udziału w bezsensownych dyskusjach. Nikogo nie dziwi fakt, gdy Kantor proponuje Jerzemu pracę na uczelni. Po latach Nowosielski poprowadzi szereg zajęć z zakresu tkanin dekoracyjnych w dzisiejszej ASP w Krakowie.
Malarstwo Jerzego Nowosielskiego
Przez jakiś czas tworzy akty, które budzą niekłamany zachwyt kolegów. W trakcie zajęć poznaje m.in. Kazimierza Mikulskiego i Mieczysława Porębskiego. Nowosielski tworzy inspirowane Mondrainem akty. Nienaturalnie skręcone ciała modelek, brak perspektywy, nasycone kolory i odcinające się od tła sylwetki postaci staną się znakami rozpoznawczymi malarza. Przez jakiś czas zajmuje go malarstwo abstrakcyjne i scenografie teatralne. Mówi, że tworzy je dla własnej przyjemności.
Ikony Jerzego Nowosielskiego
Coraz bardziej ciągnie go do ikon, które wyglądają jakby pochodziły nie z tego świata. Kwadratowe ciała postaci, geometryczne uproszczenia to kolejne cechy stylu twórcy. Nieco niewyraźny rysunek sprawia, że prace przypominają bardziej współczesne malarstwo niż bizantyjskie dzieła sztuki. Wykonywanie nowych kompozycji wymaga od artysty dobrego warsztatu, dużej świadomości artystycznej. Dzięki temu wykonuje wiele ikon, m.in. dla kościoła w Lourdes, Ducha św. w Tychach, Niepokalanego Poczęcia NMP w Krakowie czy warszawskiej dolnej cerkwi św. Jana Klimaka.
Kanon współczesnej sztuki według Jerzego Nowosielskiego
Przez całe życie szuka własnego stylu. Nawet jako dojrzały twórca nie przestaje zaskakiwać. Stale inspiruje się naturą, zachwyca dużą wyobraźnią przestrzenną. Mawia, że „kanon musi istnieć wewnątrz, nie może być narzucony z zewnątrz”. Oprócz ikon pochłaniają go wiejskie krajobrazy z umieszczonymi w oddali cerkwiami i wyglądające jak ikony martwe natury. Ale to ryska sztuka sprawia, że z dnia na dzień każdy znawca współczesnego malarstwa marzy o choć jednej pracy Jerzego.
Nagrody Jerzego Nowosielskiego
Jego sztuka jest pomostem łączącym pokolenia. To zarówno wysublimowane malarstwo współczesne jak i zapierające dech w piersiach ikony. Od czasu pierwszej samodzielnej wystawy, jaka miała miejsce w 1955 roku na Biennale w Wenecji, Jerzy Nowosielski zostaje ambasadorem polskiej kultury. Zdobywa wiele wyróżnień i odznaczeń na czele z m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem za zasługi w dziedzinie promowania sztuki i wyjątkową nagrodę im. Jana Cybisa.
Dziedzictwo Jerzego Nowosielskiego
21 lutego 2011 roku świat obiega smutna wiadomość: umiera Jerzy Nowosielski. Artysta nieprzeciętny, który kolorami, płynną kreską i prostymi figurami geometrycznymi na nowo zrewolucjonizował sztukę. Jeśli zainteresował Państwa ten artykuł zachęcamy do lektury innych tekstów na blogu galerii Touch of Art: https://www.touchofart.eu/blog/witkacy-co-koniecznie-powinienes-o-nim-wiedziec/.