Ekspresja, zatrzymany na chwilę ruch i postaci w naturalnych rozmiarach. To najważniejsze cechy figuratywizmu, kierunku, który zawojował malarstwo i rzeźbę na początku ubiegłego stulecia. Czym jeszcze charakteryzuje się figuratywizm? Jacy są najwięksi przedstawiciele tego kierunku?
Co to jest figuratywizm?
Nowy nurt, który niebawem stanie się źródłem inspiracji dla wielu twórców pojawia się w 1. połowie XX wieku w Europie. To wtedy malarze i rzeźbiarze na dużą skalę tworzą dzieła o wyraźnie zaznaczonych konturach i żywych, nasyconych barwach.
Mnogość detali, symboli i kontrolowany chaos to kolejne cechy sztuki figuratywnej. Kierunek ukazujący życie codzienne w wielkich aglomeracjach miejskich coraz bardziej przemawia do publiczności. Widzowie często zastanawiają się nad znaczeniem konkretnych prac. Z czasem nowe nurty wypierają figuratywizm. Dlatego „sztuka przedstawiająca” stopniowo traci na znaczeniu. Po raz kolejny figuratywizm wraca do łask kilkadziesiąt lat później.
Słynni przedstawiciele figuratywizmu
Jednym z nich bez wątpienia jest Jackson Pollock. Jeden z najsłynniejszych amerykańskich malarzy nie uznaje żadnych granic. Na dużych płótnach tworzy kompozycje będące przeciwieństwem abstrakcji.
Mawia: „Moje malarstwo to moja egzystencja”. Dodaje: „Obraz żyje swoim własnym życiem. Ja tylko pomagam mu się ujawnić”. W końcu zmienia zdanie. Porzuca nowy styl na rzecz abstrakcji ekspresyjnej. Sztuką figuratywną interesuje się też Alberto Giacometti. Podobnie jak Pollocka rzeźbiarza i malarza coraz mocniej intryguje surrealizm.
„Nowa figuracja„
Wszystko zmienia się w latach 70. Artyści i publiczność mają dosyć współczesnego malarstwa. Coraz bardziej tęsknią za „starą”, dobrze znaną sztuką. Taką szansę zyskuje też figuratywizm. Postaci ludzi, zwierząt, przedmioty o prawdziwych wymiarach i kształtach ponownie zachwycają krytyków.
„Nowa figuracja” odpowiada potrzebom miłośników sztuki współczesnej zastanawiających się nad otaczającym ich światem. Artyści sięgają po coraz to nowsze środki wyrazu, upraszczają kompozycje, pociągają ich deformacje, uczucia i emocje bohaterów płócien. Punktem odniesienia dla wielu dzieł staje się świat zewnętrzny.
Słynni malarze „nowej figuracji”
Willem de Kooning, Antonio Saura i Francis Bacon to artyści, których nikomu nie trzeba przedstawiać. Na ich wystawach gromadzą się spragnieni dobrej sztuki widzowie. Artyści nie ukrywają, że wykonywanie prac stanowi dla nich prawdziwą pasję.
De Kooning: „Nie maluję, żeby żyć. Żyję, żeby malować”. Wtóruje mu Saura. Pytany czemu tworzy obrazy z dużą ilością symboli rzuca: „Płótno nie zna limitów”. Pochlebne opinie na temat ekspresyjnych, prostych obrazów i rysunków zdobywa też Francis Bacon.
Jeden z krytyków: „Dzieło malarza tej miary, co Bacon ukazuje wzorcowy paradoks sztuki w którymkolwiek z jej szczytowych osiągnięć. Tam gdzie artysta pozostaje w najwyższym stopniu wierny własnej twórczości, coś innego czeka już, aby również się w niej i poprzez nią wyrazić, coś, co należałoby nazwać historyczną dominantą jego czasów”.
Sztuka o wielu znaczeniach
Nasycone kolory, karykaturalni bohaterowie o naturalnych wymiarach nie wszystkim się podobają. Krytycy i publiczność zarzucają artystom tworzenie dzieł o dziwnym przesłaniu. Nagromadzenie symboli, szczegółów w różnych aranżacjach także nie sprzyja rozumieniu nowej figuracji.
Może dlatego wspomnianą stylistykę określa się mianem sztuki wielu znaczeń. Część widzów nie ma ochoty oglądać dzieł, zatraca się w pop – arcie. Nadal jednak „nowa figuracja” cieszy się renomą wśród wielu współczesnych malarzy.
Figuratywizm w galerii Touch of Art
Jedną z wielbicielek sztuki figuratywnej jest Anna Borcz. Artystka ceni różne style, techniki, wiele jej prac o intensywnych barwach to zapis danej chwili. To co łączy malarkę z figuratywistami to fakt, że sztuka stanowi dla niej prawdziwą pasję, jest sposobem postrzegania świata. Artystka jest wrażliwa na zmieniającą się przyrodę, która dla Borcz stanowi źródło niekończących się fascynacji.
Leszek Kuchniak to kolejny współczesny twórca uwielbiający sztukę figuratywną. Nie jest mu obcy żaden rodzaj sztuki; gdy nie maluje rzeźbi, gdy nie wykonuje nowych rzeźb tworzy scenografie. Najważniejsza cecha charakterystyczna? Wyraźnie zaznaczone kontury i lekko zdeformowane postacie. Źródłem inspiracji dla malarza pozostają Żary koło Żagania, gdzie na co dzień mieszka i pracuje, oraz liczne podróże.
Przeciwieństwo abstrakcji
O figuratywizmie mówi się czasem, że jest sztuką pełną deformacji, ukrytych symboli i różnych środków wyrazu. Kontrolowany chaos i wyraziste kolory to kolejne składniki nowego stylu. Nie mniejsze znaczenie ma też fakt, że „nowa figuracja” inspirowała się innymi kierunkami, modami i tendencjami we współczesnej sztuce.
Chociaż przetrwała nie dłużej niż dekadę nadal ma wielu zwolenników, zwłaszcza wśród współczesnych twórców. „Sztuka przedstawiająca” pozwalała im przekraczać granice, stanowiła przeciwieństwo abstrakcji. Była świetną alternatywą dla artystów szukających nowych doznań. Kierunkiem jednym na milion.