Paryż początku XX wieku był miejscem, gdzie rodziła się sztuka nowoczesna na olbrzymią skalę. To w nim powstawały i przeplatały się najważniejsze nurty awangardowe, które później zawładnęły wyobraźnią wielu pokoleń artystów, miłośników i krytyków sztuki.
To również do stolicy Francji ciągnęły tłumy twórców, którzy widzieli w nim swoje Eldorado i szansę na odniesienie sukcesu w swojej dziedzinie. Tak też narodziło się jedno z ważnych zjawisk artystyczno-społecznych pierwszej połowy XX wieku w Europie, czyli tak zwane École de Paris.
Czym było École de Paris?
École de Paris (szkoła paryska) to bardzo rozległe i obszerne pojęcie, które tak na dobrą sprawę nie ma ścisłych ram i definicji. Tym mianem określa się bowiem obcych artystów, przyjeżdżających do Paryża przede wszystkim z Europy Wschodniej, w tym również z terenów Polski, na początku XX wieku.
Przybywali do Francji, by doskonalić warsztatach, chłonąć wielką sztukę oraz marzyli o odniesieniu sukcesu – artystycznego i finansowego.
Szkoła paryska była prawdziwym tyglem kulturowym twórczych indywidualności. W jej ramach działali bowiem malarze, rzeźbiarze i graficy, skłaniający się ku sztuce tradycyjnej, kubizmowi lub ekspresjonizmowi, o zróżnicowanych stylach własnych, poszukiwaniach i koncepcjach sztuki.
Za wspólny mianownik dla nich wszystkich można uznać fakt bycia cudzoziemcem oraz miejsce zamieszkania w Paryżu. Większość bowiem twórców szkoły paryskiej osiedliła się na Montparnassie.
Montparnasse – miejsce tętniące sztuką
Montparnasse znajdował się na uboczu głównych szlaków paryskich. Jego centrum mieściło się na skrzyżowaniu bulwarów Montparnasse i Raspail. Artyści upodobali sobie to miejsce ze względu na niskie czynsze oraz możliwość znalezienia pracowni.
Szczególnie popularny był Ul (La Ruche), czyli pozostałość po wystawie światowej 1900 roku. Budynek, zaprojektowany przez Gustawa Eiffela, z czasem stał się centrum życia dla wielu utalentowanych twórców. Mieszkali w nim między innymi: Aleksander Archipenko, Ossip Zadkin, Mojżesz Kisling, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Diego Rivera, Constantin Brancusi czy Max Pechstein.
Życie artystyczne toczyło się między Ulem a dwiema kawiarniami – Le Dome i La Rotonde. To tam artyści dyskutowali o nowych koncepcjach, a także przyjemnie spędzali czas w towarzystwie innych twórców oraz modelek, w tym charyzmatycznej Alice Prin, znanej bardziej jako Kiki de Montparnasse.
Najważniejsi przedstawiciele polskiego École de Paris
Wielu polskich wybitnych twórców początku XX wieku przeprowadziło się na stałe do Paryża i osiedliło się na Montparnasse, z którym związali znaczną część swojego życia. Tam też powstały ich najbardziej znamienite dzieła.
Warto w tym miejscu wymienić choćby Mojżesza Kislinga, Melę Muter, Eugeniusza Zaka, Eugeniusza Eibischa czy Tadeusza Makowskiego.
Każde z nich malowało w swoim indywidualnym stylu. Eksperymentowali i poszukiwali nowych rozwiązań, by stać się z czasem uznanymi artystami, których dzieła weszły do kanonu polskiej sztuki XX wieku. Ich dokonania zainspirowały wiele pokoleń. Obecnie wciąż cieszą się wielkim uznaniem rynku sztuki, nawet pomimo faktu, że dawny blask Montparnasse bezpowrotnie przygasł, a Ul nie tętni już tak barwnym, artystycznym życiem jak przeszło 100 lat temu.