Jan Matejko jest malarzem, który zdobył sobie stałe miejsce w świadomości kulturowej Polaków, jako istotny twórca akademicki, upamiętniający kluczowe momenty z dziejów naszego kraju.
Warto również pamiętać, że obowiązki zawodowe zaowocowały nie tylko monumentalnymi dziełami, które można oglądać w najważniejszych muzeach w kraju. Oprócz nich Matejko pozostawił po sobie bogatą kolekcję niezmiernie cennych artefaktów.
Malarz-kolekcjoner
Przygotowania do pracy nad kompozycjami takimi, jak Kościuszko pod Racławicami lub Bitwa pod Grunwaldem wymuszały na malarzu nie tylko stworzenie wielu szkiców określających całościowy zamysł oraz dopracowujących detale ustawienia poszczególnych postaci. Równie ważne było przygotowanie wszelkich elementów kostiumów oraz przedmiotów, znajdujących się na obrazach.
Widoczne na nich rekwizyty nie były jednak wyłącznie wytworem artystycznej wyobraźni mistrza. Często malarz przedstawiał bowiem przedmioty pochodzące ze swojej bogatej kolekcji własnej, zbieranej przez długie lata.
Żupany, kapelusze, gorsety i… korona grobowa
Zbiór należący do artysty był olbrzymi. Obejmował sporo przedmiotów z zakresu rzemiosła artystycznego, pochodzących z minionych epok, a także elementy strojów, biżuterii wielokrotnie pojawiające się na szkicach i w samych obrazach.
Łącznie kolekcja liczyła ponad 3 tysiące obiektów, z których większość trafiła po jego śmierci do jego muzeum biograficznego w Krakowie, prężnie działającego do dnia dzisiejszego. W Domu Matejki można wciąż podziwiać wiele rzeczy, należących do mistrza i chętnie wykorzystywanych przez niego podczas prac nad najbardziej znanymi dziełami.
Szczególnie ciekawym przykładem jest choćby frak, pochodzący z XVIII wieku oraz kapelusz z okresu napoleońskiego, pojawiające się na wspomnianym wcześniej obrazie Kościuszko pod Racławicami.
Cennych artefaktów było jednak znacznie więcej. Część z nich pokazano kilka lat temu na wystawie „Ja, Matejko: kolekcjoner” w Krakowie. W ramach ekspozycji pojawiły się między innymi makata królowej Marysieńki lub korona grobowa, według tradycji należąca do Zygmunta I Starego.
Wierne odtwarzanie rzeczywistości
Pracownia Jana Matejki pełna była przedmiotów, tworzących interesującą kolekcję i zbiór rozmaitych historii. Część z nich stanowiły artefakty istotne dla budowania polskiego ducha narodowego, inne można uznać za tło, dopełniające artystyczne kreacje.
Każdy z nich był ważny i odgrywał podwójną rolę – elementu kolekcji i malarskiego rekwizytu. W końcu też wiele z tych przedmiotów odegrało olbrzymią rolę w kompozycjach artysty i na stałe przeszło do historii polskiego malarstwa.